Browsing by Author "Esen, Atakan"

Now showing 1 - 1 of 1
  • No Thumbnail Available
    Item
    Cumhuriyet Dönemi sıtma mücadelesi (1923-1956)
    (Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2017) Esen, Atakan; Çapa, Mesut; Tarih
    Varlığı insanlık tarihi kadar eski olan sıtma hastalığı, tarıma dayalı ekonomik koşulların hüküm sürdüğü diğer pek çok coğrafya gibi Anadolu'da da yıllar boyu etkisini derinden hissettirmiştir. Önceleri diğer ateşli hastalıklardan ayırt edilemeyen ve genel itibariyle bataklık gibi havası hoş olmayan yerlerden kaynaklandığı düşünülen hastalığın, zamanla bataklıkların havasından değil buraları kendisine mesken tutan anofeller vasıtasıyla naklolduğu anlaşılınca eldeki imkânlar dâhilinde çeşitli tedbirler alınmaya çalışılmıştır. 19. yüzyıl ve sonrasında daha kapsamlı bir şekilde uygulanmaya çalışılan bu tedbirler, halkın genel sağlık düzeyi üzerinde belirli ölçüde bir iyileşme yaratmıştır. Bununla birlikte peşi sıra ardına girilen savaşlar ve devamında yaşanan göç hareketleri nedeniyle hastalığın salgın düzeyine çıkmasına mani olunamamış ve Cumhuriyet Dönemine sancılı bir geçiş yapılmıştır. Savaş yıllarında sıtmanın yarattığı tahribata bizzat tanıklık eden Cumhuriyetin kurucu kadrosu, ülkeyi refaha kavuşturacak devrimlerin ancak sağlıklı bir nüfusla gerçekleştirilebileceğine en başından beri inanmıştır. Bu doğrultuda sıtma ile mücadele, hükümetin öncelikli görevleri arasında addedilerek kısa süre içerisinde bilfiil mücadeleye başlanmıştır. 1925 yılında Adana, Ankara ve Aydın'da kurulan ilk sıtma mücadele teşkilatları, sonrasında yurt geneline yayılmış ve ilk planda gözle görülür bir başarı sağlanmıştır. Bununla birlikte 1930'lu yılların ortalarından başlayarak 2. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar ki süreç içerisinde dış faktörlerin (ekonomik, siyasal, iklimsel vb.) etkisiyle mücadelede önemli bir hız kaybı yaşanmıştır. 2. Dünya Savaşı Dönemi, mücadele açısından pek çok olumsuzluğu içinde barındırsa da sıtma tedavisinde kullanılan sentetik ilaçların ve diğer kimyasalların üretimi konusunda bir devrim yaşanmasına dolaylı olarak katkı sağlamıştır. Bu ilaç ve kimyasalların kullanılmasıyla savaş sonrasında ülke çapındaki sıtma vakaları oldukça makul bir seviyeye çekilirken, sıtmayı kontrol altında tutmak yerine "imha"sını öngören yeni bir dönemin de kapıları açılmıştır.