Browsing by Author "Yavuz, Bige Sükan"

Now showing 1 - 1 of 1
  • No Thumbnail Available
    Item
    Fransız arşiv belgelerinin ışığında Chester Demiryolu Projesi
    (1999) Yavuz, Bige Sükan
    XIX. yüzyılda gelişen küresel rekabetin patlamaya dönüşmesi sonrasında çözümleri diplomatik müzakerelere bırakılan sorunlar, içinden çıkılması oldukça zor olan uzun tartışmaları davet etmiştir. Nitekim, I. Dünya Savaşı'nın bitmesini takiben oluşturulan diplomasi platformlarından biri de, ülke ve ulusumuzun geleceği ile doğrudan ilgisi olan sorunların tartışıldığı Lozan Konferansı'dır. Burada, şimdiye kadar yapılmış olan araştırmalara Fransız belgeleriyle katkıda bulunmaya çalışacağımız Chester Projesi, gerek içeriği gerekse projelendirildiği bölgenin uluslararası rekabetin tam kesişme noktasında bulunması nedeniyle, denilebilir ki, devletlerarası gizli çekişmelerin odağını oluşturmuştur. Başlangıcı 1908'lere giden, ancak Meclis-i Mebusan'da sonuçlanamayan Chester Demiryolu Projesi, 1922 yılında bu kez Ankara'nın gündemine oturmuştur. Proje görüntüsü itibari ile ulaşım ve kalkınma sorunlarının çözümü gibi insani amaçlara yönelik, masum bir izlenim vermektedir. Ancak, projenin işgal ettiği bölgenin hem siyasi hem de kaynak zenginliği açısından İngiltere ve Fransa gibi ülkelerin çok önceden dış politikalarının ilgi odağı olduğu hatırlanırsa, bu iki ülkenin böylesi bir proje müzakerelerini başlatmış bulunan Türk-Amerikan bloğunun karşısına dikilmekte duraksama göstermeyecekleri açıktı ve nitekim de öyle olmuştur. Chester Demiryolu Projesi, kısa zamanda, uzun vade hedefinin bölgenin sahip olduğu petrol kaynaklarının kontrol altına alınması olduğunun anlaşılması üzerine özelikle Fransa, Amerika ve Türkiye arasında son derece ince hesaplara dayalı gizli diplomasiyi davet etmiştir. Yaptığımız bu derinlemesine araştırmada, bir yandan bugün de bölgede devam eden uluslararası rekabetin Lozan görüşmelerinde ortaya çıkan ilk diplomatik boyutunu diğer yandan Chester Projesi ile ilgili tartışmaları Fransız belgelerinin ışığında aydınlatmaya çalıştık. Global competition which developed in the 19th century, eventually transformed into an outburst leaving behind problematic diplomatic negotiations, inviting long lasting çuarrels often too dijficıdt to overcome. Such was the Lausanne Conference, following the conclusion of the First World War, where the problems were directly related to the future of Turkish state and nation. in this conference, the Chester Project to which this study aims to clarify further than the existing researches have, constituted the very focus of clandestine international competition because of its content or its existence at the overlapping points. The Chester Project, the outset ofwhich extended back to 1908 but could not be concluded in the Ottoman Parliament (Meclis-i Mebusan), came into the agenda of the Ankara government in 1922. The Project displayed the innocent image of being designed for solving the transportation problem. However when it is remembered that countries such as England and France strived to restrict the Project to their prosperous and fertile zones of interest for their resistance to the formation of Turco-American Block, is easily understood. Nevertheless it was soon realized that the long-term objective of the Chester Railway Project was to seize petroleum resources of the region. Therefore, the Project led to a secret diplomacy över calculating plans between the US, Turkey and France in particular. This extensive research, in the light of the French Archive Documents, intends to illuminate the first diplomatic aspect of the international competition emerged in Lausanne meetings as well as the contentions related to the Chester Project.