Çölyak hastalığı olan çocuklarda glütensiz diyete uyumun saptanması ve uyumun önündeki engeller
No Thumbnail Available
Files
Date
2019
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Tıp Fakültesi
Abstract
Amaç: Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olan kişilerde glüten içeren yiyeceklerin yenmesi sonucu ortaya çıkan otoimmün bir enteropatidir ve tedavisi ömür boyu sürecek glütensiz diyettir. Glütensiz diyete iyi uyum hastalığın seyri açısından önemlidir. Bu çalışmada çölyak hastalarının ve ailelerinin glütensiz diyetle ilgili bilgi düzeylerinin, glütensiz ürünlere yaklaşımlarının ve glütensiz beslenmeye uyumlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalında 1 Ağustos 2018 – 1 Eylül 2019 arasında izlenen, Avrupa Çocuk Gastroenteroloji Hepatoloji ve Beslenme Derneği kriterlerine göre çölyak hastalığı tanısı almış ve en az 1 yıl süreyle glütensiz diyet uygulayan 1-18 yaş aralığındaki çocuklar çalışmamıza dahil edilmiştir. Her bir hastanın demografik bilgileri, tanı anındaki belirti ve bulguları, fizik inceleme bulguları, çölyak tarama testleri ve bağırsak biyopsileri standart bir form eşliğinde dosya bilgilerinden kaydedilmiştir. Hasta ve/veya ailelerin diyete sıkı uyduğunu beyan etmesi "glütensiz diyete sözel uyum", anketin yapıldığı dönemde son 3 ay içinde bakılan çölyak antikorlarının negatif olması ise "glütensiz diyete serolojik uyum" olarak tanımlanmıştır. Glütensiz diyete uyum esas olarak "serolojik uyum" ile kabul edilmiş, grupların karşılaştırılmasında bu uyum kullanılmıştır.Hasta ve ailelerinin glütensiz diyet hakkında bilgi düzeylerini, diyete uyum durumlarını ve glütensiz diyete uyumlarını engelleyen faktörlere yönelik fikirlerini değerlendirmek için bir anket uygulanmıştır. Aile ve hastalara ÇH ile ilgili bilgi düzeyini belirlemek için 10, glütensiz ürünlerle ilgili bilgi düzeyini belirlemek için 20 önerme verilmiştir. Her önermeye 1 puan verilerek değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmaya ortalama yaşı 12,98 ± 3,76 yıl olan, 46'sı kız, 24'ü klasik ÇH, 41'i atipik ÇH, 5'i sessiz ÇH olmak üzere toplam 70 hasta alınmıştır. Hastalık belirtilerinin ortalama 6,46 ± 4,22 yaşında çıktığı; ancak ortalama 7,80 ± 3,82 yaşında tanı konulduğu belirlenmiştir. Hastaların ortalama glütensiz diyet uygulama süreleri 52,4 ay olup, glütensiz diyete uyumları sözel olarak %72,9, serolojik uyumun ise %48,6 olduğu saptanmıştır. Glütensiz diyet sonrası boy kısalığı sıklığında anlamlı azalma olmuştur (p=0,03). Ailelerin %61,4'ü glütensiz diyetle yaşamayı zor bulduklarını belirtmişlerdir. En sık karşılaşılan zorlukların glütensiz ürünlerin maliyetinin yüksek olması (%95,7) ve erişimin sınırlı olması (%91,4) olduğu gözlenmiştir. Çalışmaya katılan hasta ve ailelerin yaklaşık %80'i diyet nedeniyle sosyal aktivitelerini ertelediklerini belirtmiştir. Hasta ve ailelerinin ÇH hakkında bilgi düzeylerinin 10 puan üzerinden ortalama 7,3 ± 2,1, glütensiz gıdalar konusunda bilgi düzeylerinin ise 20 puan üzerinden ortalama 18,1 ± 2,9 olduğu belirlenmiştir. Çalışmamızda cinsiyet, hastalık tipi, ek hastalık varlığı, aile yapısı, çocuk sayısı, gelir düzeyi, ailede diyet alan kişi sayısının glütensiz diyete uyum üzerinde etkili olmadığı; yaş (>12 yıl) (p=0,028), ebeveyn eğitim durumu (p=0,001), çölyak hastalığı (p=0,002) ve glütensiz diyet (p=0,004) konusundaki bilgi düzeyi ve hasta derneğini bilmenin (p=0,008) glütensiz diyete uyumu olumlu etkilediği; glütensiz ürünlerin lezzetinin kötü olmasının (p=0,029) ise diyete uyumu olumsuz yönde etkilediği saptanmıştır. Sonuç: Çalışmamızda glütensiz diyete uyum %48,6 bulunmuştur. Yaş (>12 yıl), ebeveyn eğitim durumunun ve hasta derneğini bilmenin diyete uyumu olumlu etkilediği, glütensiz ürünlerin lezzetinin kötü olmasının diyete uyumu olumsuz etkilediği tespit edilmiştir.
Description
Keywords
diyet, gluten, çölyak hastalığı