Karçal Dağları'nın buzul jeomorfolojisi ve 36Cl kozmojenik jeokronolojisi
No Thumbnail Available
Date
2016
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Türkiye'deki dağlık alanların birçoğunda Pleistosen sırasındaki yaygın buzullaşmalara ait izler uzun süreden beri araştırmacıların ilgisini çekmekte ve literatürde geniş yer bulmaktadır. Bununla birlikte, çeşitli zorluklar nedeniyle bazı dağlardaki buzullaşmalar konusundaki yayınlar halen sınırlı sayıdadır. Küçük Kafkaslar'ın Kuzeydoğu Anadolu'daki en batı uzantısı durumunda olan Karçal Dağları (41.24° K, 42.06° D, 3431 m) da bu alanlardan biridir. Karçal Dağları'nda Pleistosen sırasında yaygın bir şekilde buzullaşmaya uğramış ve halen aktüel buzullara ev sahipliği yapan çok sayıda vadi bulunmaktadır. Bu çalışmada, bunlardan biri olan Karçal Vadisi araştırılmıştır. Çalışma iki aşamada yürütülmüştür. Öncelikle, üç yıl süren arazi çalışmalarıyla Karçal Vadisi'ndeki jeomorfolojik birimler detaylı bir şekilde haritalanmış, yaşlandırmalar için geri çekilme morenleri ile fosil kaya buzullarından 10 adet örnek alınmıştır. Daha sonra, arazide alınan örneklere kozmojenik 36Cl yüzey yaşlandırması yöntemi uygulanmıştır. Yaşlandırma sonuçları, Karçal Vadisi'nde Son Buzul Maksimumu'ndan Geç Buzul Dönemi sonuna kadar geçen döneme ait bir buzul kronolojisinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Buna göre, Karçal Vadisi'ndeki buzul, yaklaşık 19.9 ± 1.2 binyıl önce en geniş yayılıma ulaşmıştır. Aktüel buzulun önündeki kaya buzuluna yakın kesimlerdeki yaş verileri ise 15.7 ± 1.3 binyıl önce buzulda yeniden bir ilerleme olduğunu göstermiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlar, Küçük Kafkaslar'da kantitatif verilere dayalı ilk çalışma olmasının yanı sıra Doğu Karadeniz Dağları'ndaki ve diğer vadilerde daha önce yapılmış olan yaşlandırmaları desteklemesi bakımından da önem taşımaktadır.
Description
Keywords
Karçal Dağları, buzul jeomorfolojisi