VERGİ YARGILAMA HUKUKUNDA RE’SEN ARAŞTIRMA İLKESİ
No Thumbnail Available
Files
Date
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAMU HUKUKU ANABİLİM DALI
Abstract
Anayasa ve kanunlarla verilen görevlerin yapılması, kamu harcamalarının karşılanabilmesi için devletlerin vergi toplaması gerekmektedir. Devlet tarafından alınması zorunluluk olan vergi, bireyler için yük oluşturacaktır. Vergilendirme işlemi bireysel menfaat ile kamusal menfaatin çatışmasına yol açacaktır. Tek taraflı olarak işlem yapabilen idare daha fazla vergi toplamak amacıyla hukuka aykırı işlemler yapabilir. Aynı şekilde bireyler de üzerlerine düşen vergi yükünden kurtulmak için vergi kaçırma yollarını deneyebilir. İdare ve bireylerin yoğun şekilde karşı karşıya geldikleri vergilendirme ilişkisinde uyuşmazlıklar çıkacaktır. Taraflar arasında çıkan uyuşmazlıkların çözülmesi ile idarenin hukuk devleti anlayışı çerçevesinde hareket etmesi kamu yararı açısından çok önemlidir. Bu sebeple İdari eylem ve işlemlerin mahkemeler tarafından denetlenmesi tarafların olduğu kadar toplumun da yararınadır. İdarenin eylem ve işlemlerinin denetlenmesi idarenin hukuka uygunluğunun sağlanması ve bireylerin hukuksal korumasının sağlanması bakımından önemlidir. İdare üstün otoritesine dayanarak tek taraflı işlem yapabilecektir. Yargılama sırasında idarenin temsil ettiği kamusal boyut etkisini yargılamada da gösterecektir. Bunun yargılamaya yansıması da vergilendirmeye ilişkin eylem ve işlemlerin hukuka uygunluk denetimi sırasında olur. Bu durum karşısında yargılamada taraf eşitliğinin sağlanması gerekir. Yargılamada mahkeme tarafından kullanılacak araştırma yöntemi yargılama politikasına bağlı olarak belirlenir. Taraflar arasında eşitliği sağlayacak mekanizmalardan biri ve belki de en önemlisi hakimin yargılama sürecinde aktif olmasıdır. Çalışmamızın konusu vergi yargısında geçerli olan en önemli ilkelerden re'sen araştırma ilkesidir. İdari yargı içinde yer alan ilke, vergi yargılama hukukunda da geçerlidir. İlke İdari Yargılama Usulü Kanununu 20. maddesinde düzenlenmiştir. Bu ilke hakime çok geniş yetkiler vermektedir. Re'sen araştırma ilkesine göre mahkeme yargılama sırasında her türlü incelemeyi kendiliğinden yapacaktır. Hakim taraflardan ve ilgili yerlerden her türlü bilgi ve belgeyi isteyebilecektir. Hakim tarafların hukuki nitelendirmeleri ile bağlı olmayacaktır. Vergi bireylerin temel hak ve özgürlükleriyle doğrudan ilgilidir. Ülkemizde vergi yargısı idari yargı içinde yer almaktadır. Bununla birlikte ayrı bir vergi yargılama hukuku da söz konusudur. Vergi hukukunun kendine özgü yönleri, ilkenin uygulanmasında da kendisini gösterir. Vergi Usul Kanunu 3. madde çerçevesinde ilke ayrı bir önem kazanacaktır. Madde delil, ispat ve yorumla ilgilidir. Vergilendirme ilişkisinin temelini oluşturan olayların gerçek durumu, delil ve ispat yükü konuları mahkeme tarafından re'sen araştırma ilkesi çerçevesinde değerlendirilir. Bu çalışmada re'sen araştırma ilkesinin genel uygulamasına yer verilmiştir. İlkenin vergi hukukundaki özel önemi, uygulanmasına, sınırlarına ve uygulamadaki sorunlara değinilmiştir. Re'sen araştırma ilkesi bu yönleri ile mümkün olduğunca kapsamlı şekilde incelenmeye çalışılmıştır. İlkenin uygulanışı mahkeme kararları ışığında değerlendirilmiştir.