Cafer Cabbarlı'nın hayatı ve eserleri üzerine bir araştırma
No Thumbnail Available
Date
2002
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Çalışmamız Azerbaycanlı şair, hikayeci ve meşhur dram yazan Cafer Cabbarlı'nın hayatı ve eserleri üzerine kuruludur. Cabbarlı, Azerbaycan edebiyatının en önemli dram yazarlarından biridir. Azerbaycan toplumunun gelişiminde büyük etkisi olmuştur. Cabbarlı'nın edebî hayatım, ilk dönemi diğer ikisinden tamamen farklı olan üç döneme ayırdık. İlk evrede, toplumu feodalizme ve onun kötülüklerine boyun eğmek zorunda bırakan zararlı gelenekleri ifşa etmek amacıyla ülkesinin örf ve âdetlerim eleştirir. Ancak, o sadece bir gözlemcidir ve sosyal sorunlara karşı bir çözüm yolu göstermez. Piyesleri olumsuzlukları sergilemekle sınırlıdır. Aynı zamanda Türk milliyetçiliği üzerine piyesler yazmaya da yönelir. Yazar, bu dönemde romantiktir. Coşku ve abartı, şiir ve hikâyelerinde olduğu gibi, piyeslerinde de hâkim durumdadır. Azerbaycan'ın 1920'de Kızıl Ordu tarafından işgaliyle Cabbarlı'nın ikinci dönemi başlar. Birçok yazar gibi, yeni rejimi tereddüt etmeden kabullenen Cabbarlı, derhal, sosyalizmin kuruluşu üzerine piyesler kaleme alır. Kısa sürede ideolojik bir yazar olur. Başlangıçta samimi bir mümin iken kısa sürede Tanrının varlığı hakkında şüpheye düşer. Üçüncü döneminde, şüpheci yaklaşımı, yazan yaratıcıyı inkâr etmeye götürür ve ideolojik düşüncelerini eserlerine yansıtmaktan kaçınmaz. Tanrıyı reddeder ve insanı evrenin tek yaratıcısı olarak görür. Bu dönemde yazar kendisini, toplumu eğitmeye ve kolboz gibi sosyalist üretim merkezlerini yaygınlaştırmaya adar. Cabbarlı, her zaman "sanat toplum içindir" ilkesini savunur. "Sanat sanat içindir" anlayışım benimseyen edebiyat adamlarım suçlar. Yazara göre, her şey toplumun iyiliği içindir. Ferdiyetçiliği reddeder, ancak ferdiyetçi olmaktan kurtulamaz. Bütün piyeslerinde, sorunu çözmekle yükümlü kahramanın çok önemli bir yer tuttuğu ve toplumun sürekli geri plânda kaldığı açıkça görülür. Sosyalist ideoloji altında şekillenmekte olan yeni toplumu cesaretlendirmek için, piyeslerinde cehalet ve dine karşı mücadele verir. Yazar, çağdaş eğitimin çok önemli olduğunu görür ve eğitimi, özgürlüğün ve insanlığın mutluluğunun neredeyse yegâne aracı olarak değerlendirir. Olgunluk çağında, Cabbarlı realist bir yazardır, fakat realitesini sürekli romantik motiflerle süsler. Bir başka deyişle, o, realiteye duygusallık karıştırmayı hiçbir zaman ihmal etmez. Bunu yapmak için, sık sık aşktan ve bazen de vatan sevgisinden faydalanır. Eserlerinde üslûp değişikliği pek görülmez. Bununla birlikte, kahramanlar ve müspet şahıslar, menfî şahıslar gibi tecrübe kazanmışlardır. Bilgili, gururlu ve âdeta tanrısallaştırılan kahramanlar sorunlar karşısında asla geri çekilmezler. Sonuç olarak, "çatışmacı dram yazarı Cafer Cabbarlı, Azerbaycan tiyatrosuna ve edebiyatına, toplumu aydınlatmayı hedefleyen yeni fikirler getirerek bir rehber vazifesi görür. Araştırmamızın amacı, böylesine meşhur bir dram yazarım Türk toplumuna ve Türkiye'deki edebiyat adamlarına tanıtmaktır. Abstract Resume Notre recherche est basee sur la vie et les oeuvres de Cafer Cabbarh, poete, ecrivain d'bistoriettes et celebre dramaturge de 1' Azerbaîdjan. Cafer Cabbarh est l'un des dramaturges plus importants de la litterature azerbaîdjanienne. II a une immense influence sur le developpement de la societe en Azerbaîdjan. Dans notre recherche, nous avons divise la vie litteraire de Cabbarh en trois peiiodes dont la premiere est tout â fait differente de deux autres. Dans le premier stade, il critique des moeurs de son pays pour but de reveler les traditions nocives qui condamnent la soci&6 â se soumettre au feodahsme et â ses mechancetes. Mais, il n'est qu'un observateur et il ne montre aucune solution contre les problemes sociaux. Ses pieces sont limitees d'exposer les negations. II s'oriente aussi â ecrire des pieces concernant le nationalisme turc. Dans cette periode, il est romantique. L'enthousiasme et l'exageration dominent dans ses pieces ainsi que ses poemes et ses historiettes. Avec renvahissement de 1' Azerbaîdjan par TAraıee rouge en 1920, commence sa deuxieme phase litteraire. Cabbarh, n'hesitant jamais â admettre le nouveau regime comme plusieurs d'autres ecrivains, s'oriente tout de suite â Ğcrire des pieces sur la construction du socialisme dans son pays. II ne tarde pas â devenir un ecrivain ideologique. Au d6but, alors qu'il etait un croyant naîf, il commence en peu de temps â douter de Pexistence de Dieu. Au troisieme stade, son septicisme le mene â nier le Createur et il n'evite pas refleter dans ses oeuvres ses pensees ideologiques. II refuse Dieu et considere l'homme comme unique createur de l'univers. Dans cette periode, on voit aussi qu'il se consacre â 6duquer la societe et a vulgariser les materiaux socialistes comme le kolkhoze. II defend toujours "l'art pour la soci&Ğ" mais non Tart pour Fart". II accuse souvent les hommes litteraires qui defendent la seconde. D'apres lui, tout est pour le bien de la soci&e. II refuse l'individualisme, mais il ne peut reussir d' en echapper. Dans toutes ses pieces, on voit clairement que le biros, charge de resoudre le probleme, tient une place tres importante et que la soci&£ reste toujours en arriere Dans ces pieces, il combat contre Pignorance et la religion en visant d'encourager la nouvelle soci^ qui est en train de se former sous Pideologie socialiste. Chez lui, l'education moderne a une place beaucoup plus importante. II la considere presque l'unique moyenne de la liberty et du bonheur de l'humanite. Dans son âge de maturity, il est un ecrivain realiste, mais il orne sa realite toujours des motifs romantiques. D'une autre façon de dire, il ne neglige jamais de melanger le sentimentalisme a la realite^ Pour ce faire, il profile souvent de l'amour humaine et celui de la patrie parfois. Son style d'ecrire est peu change. Pourtant, ses heros et ses personnages positife sont bien exp6riment6s ainsi que ses personnages negatifs. Les premiers, savants, orgueilleux et presque divinises ne reculent jamais contre la problematique. 482 En conclusion, Cafer Cabbarh, dramaturge des "conflits", portant au theatre et â k literature azerbaldjanienne de nouvelles idees qui visent d'illuminer le peuple, a un röle de guide. Notre objectif est devenu done de faire connaître cet illustre dramaturge â la society turque et aux hommes litteraİres de Turquie.
Description
Keywords
Dil ve Edebiyat