Ibn Sīnā'nın tabiat felsefesinde hareket
No Thumbnail Available
Files
Date
2021
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Tabiat düşüncesine göre âlemde her şey bir değişim içerisindedir. Hareket düşüncesi, âlemdeki bu değişimi anlamak için başvurulan kavramlardan biridir. Klasik fizik teorilerini kapsayan ve ṭabī'iyyāt üst başlığı altında tartışılan hareket düşüncesi, değişime tabi olması bakımından duyulur (maḥsūs) cismi konu edinmektedir. Çünkü hareket, cismin en genel arazı olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamıyla cismin türleri hareketin taşıyıcısını, cismin ontolojik karakteri hareketin ilkelerini, mekân, zaman, hareket ettirici gibi durumlar ise hareketin imkânını tartışmayı sağlamaktadır. İslâm felsefesinin kurucu isimlerinden olan İbn Sīnā da bu geleneğe uygun bir şekilde hareket düşüncesine felsefî sisteminde yer vermiştir. Konuyu ṭabī'iyyāt ya da fizik meseleleri başlığı altında etraflıca tartışan İbn Sīnā, hareket düşüncesini kuvve-fiil- yetkinlik zemininde temellendirmiştir. Bütün değişimleri bu felsefî zeminden hareketle tartışan İbn Sīnā, bu değişimler içerisinde "kuvveden fiile tedrîcî çıkışı" hareket olarak kabul etmektedir. Ontolojik ve kozmolojik açıdan varlığın yetkinleşme süreci olan hareket, sadece bir fizik problemi olarak görülmemektedir. Özellikle Tanrı tasavvuru ile ilgili tartışmalar açısından metafiziğin; eylem ve fiillerin ilkesi olması açısından da klasik psikolojinin anlaşılması için sadece bir kavram olmanın ötesinde bir teori olarak da felsefî sistemde belirleyicidir.
Description
Keywords
Ibn Sīnā, tabiat felsefesi