Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda yavaş bilişsel tempo belirtilerinin faktör yapısı ve DEHB metilfenidat cevabına etkisi
No Thumbnail Available
Files
Date
2017
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Abstract
AMAÇ: Bu çalışmanın amacı klinik başvuruda bulunan DEHB'li çocuklarda YBT'nin faktör yapısını, içselleştirme ve dışsallaştırma sorunları ile ilişkisini, sosyal ve akademik yeterlilik alanlarına etkisini, DEHB metilfenidat cevabına etkisini ve YBT'nin metilfenidat tedavisine nasıl cevap verdiğini ve YBT metilfenidat tedavisini etkileyen faktörleri araştırmaktır. YÖNTEM: Çalışma grubu, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları polikliniğine başvuruda bulunan, yeni DEHB tanısı konan ya da DEHB tedavisine en az 2 gün ara vermiş olan 6-12 yaşları arasında, 261 çocuk, aileleri ve öğretmenlerinden oluşmuştur. Tüm çocuklara ÇGDŞ-ŞY uygulanarak DSM -IV tanı ölçütlerine göre psikiyatrik tanıları belirlenmiştir. Ebeveyn ve öğretmenlere CBCL 6-18 yaş, SNAPIV ve BÇDA verilmiştir. İkinci değerlendirmede ölçekler değerlendirilip çocukların eş hastalanım durumları ve kiloları dikkate alınarak DEHB'ye yönelik tedavileri düzenlenmiştir. Uzun etkili metilfenidat başlanan çocuklar tedavi cevabı değerlendirilme kısmına dahil edilmiştir. Uygun doz ayarlandıktan bir ay sonra ebeveyn ve öğretmenlere SNAPIV ve BDÇA ölçeklerinin tedavi sonrası formları verilmiştir. SONUÇ: YBT belirtilerinin DEHB belirtilerinden farklı bir faktör oluşturduğu saptanmıştır. YBT'nin "yavaşlık-uyuşukluk" ve "hayallere dalma" olarak nitelendirilen 2 ayrı faktör oluşturduğu, iki madde dışında değerlendiriciler arasında tutarlılık gösterdiği bulunmuştur. YBT, DEHB/HD, karşı gelme davranışı ve saldırgan davranışlar ile anlamlı ilişki göstermezken, DEHB/D'ı DEHB/HD, karşı gelme davranışı ve saldırgan davranışlar ile anlamlı ilişki göstermiştir. YBT ve DEHB/D (öğretmen değerlendirmesi hariç) anksiyete/depresyon ile anlamlı ilişki göstermiştir. YBT ve DEHB/D'nın okul başarısı (baba değerlendirmesi hariç) ve sosyal sorunlarla ilişkileri birbirine benzemektedir. YBT sosyal içe çekilme ile anlamlı ilişki gösterirken, DEHB/D sadece baba değerlendirmelerinde anlamlı düşük düzey ilişki göstermiştir. Regresyon analizlerinde birbirlerinden bağımsız olarak YBT'nin yüksek düzey olması, DEHB/HD'in düşük düzeyde, DEHB/D'nın Anksiyete/Depresyonun, sosyal içe çekilmenin ve sosyal sorunların yüksek düzeyde olacağını tahmin ettirmiştir. Karşı Gelem Davranışı ve Saldırgan Davranışlar (anne değerlendirmeleri hariç) ve okul başarısı ile ilişki bulunmamıştır. DEHB/D'nın yüksek düzeyde olması, DEHB/HD'in, YBT'nin, karşı gelme davranışının yüksek düzeyde olacağını, okul başarısının düşük düzeyde olacağını tahmin ettirmektedir. DEHB/D sosyal sorunlar, anksiyete/depresyon (baba değerlendirmeleri hariç), sosyal içe çekilme ve saldırgan davranışlar ile ilişkili olmadığını göstermiştir. Sadece YBT'nin toplam puanının anne değerlendirmelerinde DEHB metilfenidat cevabını etkilediği onun dışındaki ANCOVA kovaryans analizleri ve lojistik regresyon analizlerinde YBT'nin tedavi cevabına etkisi olmadığı bulunmuştur. SNAPIV toplam puanının pozitif yönde, KOKGB toplam puanının negatif yönde etkili olduğu saptanmıştır. Bir aylık metilfenidat tedavisi sonrası YBT toplam puanlarındaki değişim anlamlıdır. YBT'nin tedaviye cevabını etkileyen değişken değerlendirildiğinde baba değerlendirmelerinde yaşın pozitif, öğretmen değerlendirmelerinde yaşın negatif etkisi olduğu bulunmuştur. TARTIŞMA: Çalışmamızda farklı kültürlerde ve klinik örneklemde de YBT'nin DEHB'den farklı bir faktör oluşturduğu ortaya konmuştur. Klinik örneklemde YBT'nin komorbiditeler ve bozulma alanları ile ilişkisi DEHB/D'dan farklılık göstermektedir ancak tedaviye cevap konusunda farklılık saptanmamıştır. Bu konuyla ilgili nedensel ilişkilerin belirlenmesi ve genellenebilmesi için toplum temelli, uzunlamasına çalışmalara ihtiyaç vardır. Alanyazın ile uyumlu olarak YBT'nin DEHB'lilerde metilfenidat tedavi cevabı üzerine etkisinin olmadığı bulunmuştur. YBT belirtileri metilfenidat tedavisi ile düzelmektedir ancak DEHB belirtilerindeki düzelme istatistiksel olarak kontrol edilmemiştir. Anahtar Sözcükler: Yavaş Bilişsel Tempo, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Metilfenidat
Description
Keywords
Yavaş Bilişsel Tempo, Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite Bozukluğu, Metilfenidat