Bazı oEA türü örten çift yıldızların fotometrik ve tayfsal incelemesi
No Thumbnail Available
Files
Date
2014
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Fen Bilimleri Enstitüsü
Abstract
Bileşenlerinin fiziksel parametrelerinin belirlenebildiği örten değişen çift yıldızlarda zonklama gösteren bileşenlerin varlığı özellikle 2000'li yıllarda hızla artan keşifler ile birlikte ilgi toplamıştır. Bu tür sistemlerde Delta-Scuti türü bileşene sahip olanlar en geniş grubu oluşturmaktadır. Bununla birlikte, kütle kazanan Delta-Scuti bileşene sahip olan yarı ayrık sistemler bu alanda yepyeni bir sınıf olan "oEA (oscillating Eclipsing Algols)" sınıfını oluşturmaktadır. Bu yıldızlar bir çift yıldız sisteminin üyesi olduklarından astrofiziksel anlamda en önemli parametreler olan kütle ve yarıçap gibi fiziksel parametrelerin elde edilmesi mümkün olabilmektedir. Zonklama gösteren yıldızların bir başka önemi ise astrosismolojik analizlerin yapılabilmesi ve bu sayede yıldızların içyapılarına ilişkin bulgulara ulaşılabilmesidir. Bu çalışmada bileşenlerin yörünge hareketleri nedeniyle parlaklık değişimi gösteren ve aynı zamanda kısa döneme sahip küçük genlikli zonklama gösteren EW Boo ve IU Per sistemlerinin fiziksel parametrelerinin (kütle, yarıçap, yüzey çekim ivmesi) elde edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla dikkate alınan sistemlerin Ankara Üniversitesi Kreiken Rasathanesi'nde (AÜKR) fotometrik ve TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi'nde (TUG) ise fotometrik ve tayfsal gözlemleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen ışık eğrileri ve dikine hız eğrileri PHOEBE programı kullanılarak eşzamanlı analiz edilerek bileşen yıldızların geometrik parametreleri ile birlikte sistemlerin mutlak parametreleri belirlenmiştir. Söz konusu sistemler için elde edilen model ışık eğrileri kullanılarak zonklamanın etkin olduğu bölgeler belirlenmiş ve frekans bölgesinde gerçekleştirilen analizler sonucunda zonklama yapısının karakteristik parametrelerine ulaşılmıştır. Sonuçların bu türden sistemler için literatürde bulunan mevcut parametreler ile uyumlu olduğu görülmektedir. Bu çalışma ile ele alınan sistemler için mutlak parametrelere ulaşıldığından bileşen yıldızların evrimsel durumları ortaya konulmuş ve tartışılmıştır.
Description
Keywords
Astronomi ve Uzay Bilimleri, fotometrik, (oscillating Eclipsing Algols)