Filistin'de lise öğrencileri arasındaki akran zorbalığının incelenmesi
No Thumbnail Available
Files
Date
2018
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Abstract
Okul zorbalığı sorunu dünyadaki tüm ülkeleri ilgilendiren bir durumdur. Tüm dünyadan araştırmacılar; zorbalığın öğrenciler üzerinde çok sayıda olumsuz etkisi bulunduğuna dikkat çekmektedir ve öğrenciler arasındaki zorbalık olaylarının çözülebilmesi için yetişkinlerin bu durumu dikkatle ele alması ve özenle ilgilenmesi gerektiğini ifade etmektedir. Filistin'deki lise 11. ve 12. sınıf öğrencileri üzerinde yapılan bu çalışma Filistin liselerinde akran zorbalığının yaygınlığını belirlemeyi, ayrıca hem öğrencilerin hem de yönetici, öğretmen ve okul psikolojik danışmanlarının zorbalığa dair bakış açılarını ve algılarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırma nicel ve nitel yaklaşımın bir arada kullanıldığı karma araştırma deseninde yürütülmüştür. Araştırmanın nicel bölümü için çok aşamalı rastlantısal küme örnekleme yöntemi kulanılarak Nablus bölgesinde öğrenim gören lise öğrencilerine ulaşılmıştır. Örneklem sayısı 388 erkek ve 439 kadın olmak üzere toplam 827 öğrencidir. Araştırmanın nitel kısmında ise çalışma grubu 5, okul yöneticisi, 5 Psikolojik danışman, 10 öğretmen olmak üzere toplam 20 kişidir. Nicel veriler Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği Ergen Formu'nun (Pişkin ve Ayas, 2007) Filistin kültürüne uyarlamış versiyonu kullanılarak toplanmıştır. Uyarlanan ölçekle birlikte iv v hazırlanan demografik bilgi formu öğrencilere sınıf ortamında araştırmacının kendisi tarafından dağıtılmış ve veriler toplanmıştır. Ayrıca nitel veriler ise okullardaki psikolojik danışmanlar, öğretmenler ve idareciler ile yapılan yüzyüze görüşmeler yoluyla elde edilmiştir. Nicel verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ve parametrik olmayan Mann Whitney U ve Kruskal Wallis H testleri kullanılmıştır. Nitel veriler ise içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Araştırma bulgularına göre erkeklerin kadınlara göre zorbaca davranışları daha sık yaptıkları ve zorbalığa daha sık maruz kaldıkları görülmüştür. Sınıf düzeyine göre 12. sınıf öğrencilerinin 11. sınıf öğrencilerine göre zorbalık ve mağdurluk puan ortalamalarının daha yüksek olduğu; yaşanılan yere göre köyde yaşayanların zorbalık puanlarının şehirde yaşayanlara göre daha yüksek olduğu, yine şehirlerde yaşayanların köy ve kamplarda yaşayanlara göre mağdur olma puanlarının daha düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Lisede öğrencilerin okuduğu alana bakıldığında ise zorbalık ve mağdur olma puanları en yüksek olanların fen alanındaki öğrenciler olduğu en düşük olanların ise ticaret alanındaki öğrenciler olduğu bulunmuştur. Zorbalık puan ortalaması en yüksek olan öğrencilerin aynı zamanda akademik başarı düzeyi "geçer" olan öğrenciler olduğu, en düşük zorbalık puanı olan öğrencilerin ise başarı düzeyi "çok iyi" olan öğrenciler olduğu saptanmıştır. Benzer şekilde, mağduriyet puan ortalaması en yüksek olanlar başarı düzeyi "geçer" olan öğrenciler, en düşük olanlar ise başarı düzeyi "çok iyi" olan öğrencilerdir. Lise öğrencileri arasında en yaygın zorbalık davranışlarının el-kol şakası yapma, itip kakma gibi fiziksel zorbalık türüne ait eylemler olduğu, öğrencilerin en sık zorbalığa uğradıkları yerlerin sırasıyla okul bahçesi, sınıf, tuvaletler, spor alanı olduğu, zorbalığın en fazla ders başlamadan önce, okula gidip gelirken ve dersler bittikten sonra gerçekleştiği, öğrencilerin zorbalığa uğradıklarında ise genelde zorbayı görmezden geldikleri ve karşılık verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Görüşmelerden elde edilen bulgulara göre zorbalığın ve mağdur olmanın zayıf sosyal ilişkiler, lise öğrencileri arasındaki zayıf etkileşim, otoriter bir eğitim tarzı, evde öğrenilmiş şiddet ve saldırganlık gibi pek çok nedenle açıklandığı görülmüştür. Bulgular alanyazın bağlamında tartışılmış ve çeşitli öneriler sıralanmıştır.
Description
Keywords
Zorbalık, Akran zorbalığı, Filistin