Bir gözetim aracı olarak büyük veri: Temas takip uygulamalarının karşılaştırmalı bir analizi
No Thumbnail Available
Files
Date
2022
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Bu çalışma, 20. yüzyılın sonu ve 21. yüzyılın başında yaşanan teknik ve teknolojik değişimlerin etkisiyle gözetim pratiklerinde yaşanan değişimi büyük veri üzerinden açıklamayı amaçlar. İnternetin yaygınlaşması, akıllı cihazlara sahiplik oranlarının artması gibi faktörlerin etkisiyle kişisel, sosyal ve diğer pek çok alanda kişisel veri üretiminde ciddi artış yaşanırken gözetim olgusu da bundan etkilenmiştir. Yeni gözetim araçlarının ortaya çıkışı, gözetim ve gözetime bağlı güç ilişkilerini, denetleyenler ile gözetlenenler arasındaki ilişkiyi değiştirmiştir. Bunun yanında gözetim zaman ve mekân olarak da değişimlere uğramıştır. Teknolojik imkanlar hem günlük hayatın pek çok unsurunu gözetim pratiklerine uygun hale getirmiş hem de hedeflediği kişi ve alanlar bakımından gözetimi genişletmiştir. Bu kapsamda, çalışmanın birinci bölümünde ilk olarak gözetim teorileri modern öncesi, modern ve post-modern başlıkları etrafından ele alınmıştır. Ayrıca gözetim çalışmalarında bir eşik olarak panoptikon metaforunun rolü de ihmal edilmemiş, gözetim teorileri panoptik ve panoptik-sonrası olarak da incelenmiştir. Birinci bölümün ikinci kısmında ise günümüzün moda sözcüklerinden biri olan ve veri üretimi, saklanması, işlenmesi ve analiz edilmesinde yaşanan değişimi ifade eden büyük veri olgusu incelenmiştir. İlk olarak kavram ve kavramın tanımlayıcı özellikleri tanıtılmış, ardından kavrama yaklaşımlar olumlu, olumsuz ve eleştirel olarak sınıflandırılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde yeni bir gözetim pratiği olarak büyük veri gözetimi araştırılmıştır. Bu kapsamda hem veri gözetimi olgusu hem de veri temelli diğer gözetim teorileri incelenmiş ve ulusal güvenlik, reklamcılık ve pazarlama ile yönetişim büyük veri gözetiminin üç alanı olarak tespit edilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümü ise büyük veri gözetiminin yönetişim alanındaki pratiklerine yer verilmiştir. Buna yönelik olarak öncelikle gözetim ve halk sağlığı arasındaki ilişki incelenmiş, ardından koronavirüs pandemisi sürecinde hayatımıza giren teknolojiler, gözetim çalışmaları perspektifiyle açıklanmıştır. Son olarak ise bir büyük veri gözetimi pratiği olarak temas takip uygulamaları karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir.
Description
Keywords
gözetim, büyük veri, büyük veri gözetimi