Kızılırmak nehri Kırıkkale Havzası su ve sediment örneklerinde polisiklik aromatik hidrokarbon kalıntılarının incelenmesi
No Thumbnail Available
Files
Date
2018
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Abstract
Polisiklik Aromatik Hidrokarbon (PAH)'lar kalıcı organik kirleticilerin önemli bir sınıfı olup, 2 veya daha fazla benzen halkası içerirler. PAH'lar, çeşitli yanma ve piroliz işlemleri sonucunda farklı çevresel ve antropojenik kaynaklardan oluşmakta ve salınmaktadır. PAH bileşikleri sucul ortama; fosil yakıtlarının dökülmesi ve sızıntısı, evsel-endüstriyel atık suların ve kanalizasyon sularının deşarjı, atmosferik partiküllerin çökelmesi, araç egzozlarının yoğunlaşması, asfalt yol yüzeyinin aşınımı ve süzülmesi gibi nedenlerle girebilmektedir. Bu çalışmada Kırıkkale İli'nden geçen Kızılırmak Nehri üzerindeki 5 farklı istasyasyondan bir yıl boyunca 15 gün arayla su ve sediment örnekleri toplandı. Örnekler her istasyon için 3 metre aralıkla 3 noktadan olacak şekilde alındı. Yıllık 120 su ve 120 sediment örneği olmak üzere toplam 240 örnekte 16 PAH'ın (Asenaften (Ane), Asenaftelen (Anp), Antrasen (An), Benzo[a]antrasen (BaA), Benzo[a]piren (BaP), Benzo[b]floranten (BbF), Benzo[k]floranten (BkF), benzo[g,h,i]perilen (BghiPy), Krisen (Chr), Dibenzo[a,h]antrasen (DahA), Floranten (Flu), Floren (Flr), Indeno[1,2,3-cd]piren (IcdP), Naftalin (Np), Fenantren (Phe) ve Piren (Py) kirlilik düzeyi hakkında bilgi sahibi olunması amacıyla kalıntı düzeylerinin ve mevsimsel değişimlerinin incelenmesi gerçekleştirildi. Çalışma Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı Laboratuvarları'nda yapıldı. Su ve sediment numunelerinin analizleri katı faz ekstraksyonuna dayanan HPLC-DAD ve FD tekniğiyle yapıldı ve yöntem valide edildi. Yapılan çalışmada su örneklerinde 16 PAH'tan; Anp, Ane, BbF, BaP, IcdP, DahA'a rastlanılmadı. 86 su örneğinde 16 PAH'ın toplam miktarları 0.04 ile 1.62 µg/L aralığında, 34 su örneğinde ölçüm limitinin altında belirlendi. 120 sediment örneğinde 16 PAH'ın toplam değerleri 43.13 ile 386.34 µg/kg arasında bulundu. Sonuçların su örneklerinde pirojenik ve petrojenik olmak üzere farklı kaynaklardan oldukları bulundu. Sediment örneklerinde de petrojenik ağırlıklı olmak üzere petrojenik ve pirojenik kaynakların birleşimi olduğu görüldü. Çalışmada Mevsimsel olarak ise sonbahar ve kış mevsimleri arasındaki farkın anlamlı olduğu bulundu. Ancak sonbahar ile yaz ve ilkbahar mevsimleri arasındaki ve kış ile ilkbahar ve yaz mevsimleri arasındaki farkın anlamlı olmadığı görüldü. Bu nedenle mevsimsel bir değişimden söz etmek mümkün olamamaktadır. Anahtar Sözcükler: Kızılırmak Nehri, Kırıkkale, Polisiklik Aromatik Hidrokarbon,Sediment, Su.
Description
Keywords
Kızılırmak Nehri, Kırıkkale, Polisiklik Aromatik Hidrokarbon, Sediment, Su