Browsing by Author "Onat, Hasan"
Now showing 1 - 20 of 20
Results Per Page
Sort Options
Item AZERBAYCAN’DA Şİà LİĞİN YAYILMA SÜRECİ(SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, 2005) Ahmedov, Shahi; Onat, HasanItem Bişr b. el-Mu'temir ve Mu'tezile'nin Bağdat ekolünün doğuşu(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998) Hakyemez, Cemil; Onat, Hasan; İlahiyatSUMMARY Hakyemez Cemü, Birth of Baghdad School of "Bişr b. el-Mu'temir" and Mutezilah, Master Thesis, Advisor: Proff Hasan Onat, 94 p. In the preface of our Thesis for our Master's Degree called "Bişr b. el-Mu'temir ve Mu'tezilenin Bagdad Ekolü' nün Doğuşu" (Birth of Baghdad School of "Bişr b. el- Mu'temir" and "Mu'tezilah") information is given about methodic principles to be followed up by ourselves in our Study and then resources have been evaluated, and later on however different rumours related with the birth of the concept of "Mu'tezile" (Mutazilah) have been dealt with and evaluated In the first section life of "Bişr b. el-Mu 'temir" has been dealt with by its different aspects and evaluated, then his works have been included In this section, due to the fact that nothing has been reached to date, based on his various thoughts, hypotheses concerning contents of his works have been put forth. Also in this section his poems that great majority of them have been narrated by "Cahiz" have been dealt with in different approaches. In the second section of our study, views which had been attributed to "Bişr b. el- Mu'temir" have been gathered together in sources and a global evaluation has been made, and particularly focus has been made on his "tevellüd" (birth) theory called by his name In the third section however, in the period in which "Bişr b. el-Mu'temir, religious, social and cultural factors which caused Mutezilah of Baghdad, founded by himself, to have been separated from Mutezilah of Basra, and thus appearing it as a different school, have been studied To this end relation between "Mu'tezile" and "Şia" and in this respect the issue of "İmamet" (the quality or office of an imam) which was asserted that it had been the most effective factor in differentiation between Baghdad and Basra has been comprehensively discussedItem Buhârî'nin mezhep anlayışı ve eserlerindeki mezhebî unsurlar(Ankara : Ankara Üniversitesi : Sosyal Bilimler Enstitüsü : Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı : İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı, 2020) Dallı, Feride; Onat, Hasan; İlahiyat FakültesiHicrî III. asır siyasi, toplumsal, dini ve kültürel alanda pek çok gelişme ve etkileşimin bir arada yaşandığı önemli bir dönem olmuştur. Siyasi gelişmeler doğrultusunda özellikle iktidar tarafından bir süre baskı ve şiddet aracı olarak kullanılan Kur'an'ın yaratılıp yaratılmadığı meselesi ve bunun dışında kader, kulların fiilleri veya Allah'ın sıfatları gibi meseleler gündemi oldukça meşgul etmiş ve Müslümanlar arasında meydana gelen ayrılıkların giderek derinleşmesine sebep olmuştur. İlmi faaliyetlerin de yaşanan gelişmelerle hız kazandığı bu dönemde, söz konusu tartışmaların etkisi kaleme alınan eserlere de yansımış ve âlimler, meseleleri kendi mezhebi kimlikleri çerçevesinde yorumlayarak muhalif görüşleri çürütmeyi amaçlamışlardır. Hicrî III. asrın bu doğrultuda etkin ilmî şahsiyetlerinden biri olan ve Ehl-i Hadis kimliğiyle öne çıkan Buhârî, hadis âlimi olmasının yanı sıra dönemindeki tartışmalara uzak kalmamış ve eserleri vasıtasıyla kendisinin ve mensubu olduğu Ehl-i Hadis'in bakış açısını ortaya koymuştur. Çalışmamızda Buhârî'nin en meşhur eseri el-Câmiu's-Sahîh başta olmak üzere, kaleme aldığı eserleri vasıtasıyla mezheplere yönelik tutumu irdelenmiştir. Bilhassa Sahih'iyle alanındaki otoritelerden biri olarak kabul edilen Buhârî, eserini yalnızca sahih hadisleri bir arada toplamak amacıyla kaleme almamış; çeşitli bölümlerde çoğunlukla Hâricilik, Şia, Mürcie, Kaderiyye, Mû'tezîle ve Cehmiyye gibi fırkalara yönelik doğrudan veya dolaylı reddiyelerde bulunmuştur. Yine el-Câmiu's-Sahîh dışındaki bazı eserlerinde Ehl-i Hadis karşıtı olarak konumlandırdığı fırkaları ve bunun yanı sıra bazı şahısları çeşitli görüşleri sebebiyle küfür ve sapkınlıkla itham etmiştir. Dolayısıyla Buhârî, dini meselelerin siyasi zeminde tartışıldığı ve dolayısıyla mezhep mensubiyetinin algıyı şekillendirdiği hareketli bir dönemde eserlerini kaleme almış ve Ehl-i Hadis'i diğer fırkalar karşısında ilim ehli fırka olarak konumlandırarak diğer fırkalara karşı reddiyeci bir üslup ve tavır benimsemiştir. Bununla birlikte Buhârî, özellikle Kur'an'ın yaratılıp yaratılmadığı meselesiyle ilgili Ashâbu'l Hadis'ten farklı olarak kendine has bir bakış açısıyla savunduğu "Kur'an'ı okumak ve yazmak gibi fiiller mahlûktur" görüşünden ötürü kendi çevresi tarafınca da baskı ve sıkıntılara maruz kalmaktan kurtulamamıştır. Hijri IIIrd century was an important period with many political, social, religious and cultural developments and interaction took place together. In line with the political developments, Qur'an was used by the government as a means of oppression and violence and the question of whether the Qur'an was created or not and other subjects such as acts of fate and people or the attributes of Allah, occupied the agenda and caused deepening of the differences between Muslims. In this period in which scientific activities gained momentum with the developments, the impact of these discussions was reflected on the works and the scholars aimed to refute the dissenting opinions by interpreting the issues within the framework of their sectarian identities. Buhârî, who was one of the influential scientific figures of the Hijri IIIrd century and who came forward with the identity of Ahl al-Hadith, did not stay away from the debates of the hadith and revealed the perspective of Ahl al-Hadith to whom he was a member. In this study, Bukhari's attitude towards sects was examined through his works, especially al-Câmiu's-Sahîh which is the most famous work of Bukhari, he has written towards sects. Bukhari, who is regarded as one of the authorities in his field especially with his Sahih, did not write his work solely for the purpose of gathering sahih hadiths together; he mostly made direct or indirect refusals to forts such as Kharijiya, Shia, Murji'ah, Qadariyah, Mu'tazila and Jahmiyyah, in various chapters. Again in some of his works, other than al-Câmiu's-Sahîh, he accused the people who were positioned as anti-Ahl-Hadith as well as some individuals with profanity and heresy because of their various opinions. Therefore, Bukhari wrote his works in an active period in which religious issues were discussed on the political ground and thus the sectarian affiliation shaped the perception, and he adopted a rejectionist style and attitude towards the other fights by positioning the Ahl al-Hadith as a scientific leader against other forts. However, Buhârî, because of his opinions especially in relation to the question of whether the Qur'an is created, in which his own perspective was, unlike Ashab al-Hadith, "the actions such as read and write the Qur'an are created", could not avoid being exposed to pressure and troubles by his environment.Item Ebu'l-Kasım el-Ka'bi'nin Makalat'ında Mutezile'yi ele alış şekli(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006) Acar, Ayşe Neslihan; Onat, Hasan; İlahiyatAbu al-Qasım al-Ka`bû?s Interpretation of al-Mu`tazilah in his al-MaqÄ lÄ t, M.A. thesis, supervised by Prof. Dr. Hasan ONAT, Ankara University, Facultyof Divinity, Ankara 2006. 96 pages.This thesis is composed of an introduction and three chapters.The introduction covers details concerning the plan, contents, objective, and researchmethodology.Chapter one covers life and works of al-Ka`bû.Chapter two covers al-Ka`bû?s systematic approach to al-Mu`tazilah in his al-MaqÄ lÄ t.Chapter three covers general information about the characteristics and contents of al-Ka`bû?s al-MaqÄ lÄ t and his interpretation of al-Mu`tazilah in al-MaqÄ lÄ t.1Item Ehlu'r-Rey'in itikadi boyutu: Ebu Hanife örneği(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011) Alibekiroğlu, Fatmanur; Onat, Hasan; OtherThis thesis consists of an introduction, three chapters, and conclusion. The introduction gives information on the method and major concepts of the study.The first chapter, titled ?Manifestations of the Rationalistic Trend in the Period Before Ab? Han?fah?, provides a general discussion of the manifestations of rationalistic outlook in political, doctrinal, and social spheres in the Muslim community of the first century of Islam. In addition, it investigates major rationalist figures of the century with a special focus on the rationalistic outlook of the Maw?l? personages of the period. The second chapter, titled ?Ab? Han?fah?s System of Thought and Rationalism?, elaborates on the doctrinal views of Ab? Han?fah and the Ash?b al-Ra?y, discussing his relationship with the Murjiah. It also addresses Ab? Han?fah?s rationalist attitude to the Islamic legal thought. The third chapther, titled ?Ash?b al-Ra?y in Islamic Intellectual Tradition?, deals with the polarization of Ash?b al-Ra?y (Rationalists) and Ash?b al-Had?th (Traditionists) on the question of the nature of faith with a special emphasis upon Ab? Han?fah?s contribution to this process. This chapther also deals with Ab? Han?fah?s followers in doctrinal issues.Item Eş'ariliğin teşekkül süreci 'el-Eş'ari Dönemi'(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2005) Keskin, Mehmet; Onat, Hasan; İlahiyatAl-Ash'arî who lived between the years 260-324/874-936 accepted as the founder of Ash'arîte School (Ash'arism). He is the author of many works, however the ones that are used in the scientific studies are; Risâle Kataba biha ilâ Ahl al-Thagr, Istihsân al- khaud, Maqâlât, Luma', and Ibâna. These books were written after his separation from Mu'tazilite. His work Ibâna, as we have it, can not be assessed as completely his work. The additions from other persons is probable, but is impossible to determine the amount of additions and changes. For that reason it is inadequate to analyze his opinions basing just in this work. Ibâna is an important problem for the researchers to determine his intellectual stages. As far as we determine, he has two main stages in his ideas. First stage is called Mu'tazilite which he gave up later. The second stage is the one in which he followed İbn Kullâb and took a way in between Mu'tazilite and traditionalist (Ashâb al-Hadîth) which later known as Ash'arism. Although there were many reasons resulting his separation from Mu'tazilite, the main reason was his effort to find solutions to his own questions. There is no proof indicating that Al-Ash'arî is not sincere in his changes of intellectual stages. It is hard to claim that Al-Ash'arî and his followers are different with respect to thoughts, because there is no serious difference in main principles between Al-Ash'arî and his leadings followers Bâqillânî, Imam al-Haramayn Al-Juwaynî, Ghazzalî. It can easily be inferred that Ash'arî's follower are accepting and strictly following Al-Ash'arî in terms of the main principles of the school.Item Gaybet inancı ve Şiilik'teki yeri(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006) Hakyemez, Cemil; Onat, Hasan; İlahiyatOur thesis named ?The Belief of Ghayba (Occultation) and its Role in Shi?ism? isconsist of three parts. In the introduction part, some evolutions were made on the methodwe followed and on works we used. Then, the terms ?ghayba? and ?raj`at? (resurrection ofthe Prophet?s household) which form the foundation of this belief and meanings they get inthe historical process are dealth with.In the first part, historical backgraund of occultation thought and its firstappearings among the muslims were taken up. Here firstly, socio-cultural, religional andlegendary factors affecting the formatin of occultation belief were investigated. And then,the first occultation allegations among muslims were put on the agenda. And first partwhich is begun with Muhammad b. Al-Hanafiyya?s occultations allocations was endedwith the period in which Yahya b. Umar?s occultation thought is alleged pervasively.In the Shia the most important development concerned with occultation thoughtwas experienced with the death of eleventh imam Hasan al-Askari. In the second part inwhich we dealt with this issue, firstly political situation before Hasan al-Askari wasoutlined and then was touched to the seperations which appeared after his death amongShi?ites. Wikala (agency) issue which forms the other aspect of these discussions wasinvestigated elaborately. Before going through Imamite Shi?ite?s occultation belief, somefamilies and persons who made effect on the formation of this idea like Navbahti Familywere studied.Altough the third part is allocated to occultation idea?s transformation to acomplete faith together with Imamite Shi?ites. In this part firstly, books written onoccultation were investigated. And then, to the Muhammad Mahdi?s occultation issue wascome in. Here, issues such as causes of occultation, its duration, two occultations, thenature of occultation, its theological foundadions and massianism of twelfth imam wereinvestigated very elaborately. In this section where also Twelve Imam Shi?ites wereinvestigated, issues and concepts such as twelve imam, Imamiyyah and Ithna?ashariyyawere dealt with. Finally, some evoluations were made on this thought?s affect on Shi?iteand concerned with the last stuation to which Imamite Shi?ites reached.Item İbn Teymiyye'nin iman konusunda mezheplere bakışı(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011) Akkoyunlu, İsmail; Onat, Hasan; OtherIbn Taymiyyah is one of the most leading figures whose works and views are frequently referred to in the Islamic Thought. Ibn Taymiyyah who almost spoke of all schools and prominent figures in Islamic thought up to his time at the same time had a severe critical mentality. Ibn Taymiyyah who criticized many Islamic or non-Islamic practices also made an intensive criticism about the theological schools of Islamic thought. Most widely-criticized sects by Ibn Taymiyyah were Murjia, Mutazila, Shia and Kharijite.It seems that in the matter of faith he most criticized Murjia and Mutazila. On the basis of its definition of faith, he most criticized Murjia in such matters as the relationship of faith and action, exception in the faith, increase and decrease in the faith. As for Mutazila, he charged them, for one thing, with making the philosophy dominant over their system of thought and, for another, with not giving necessary importance to the Quranic verses and the prophetic traditions. Besides, he did not find the five principles of Mutazila sufficient and so he accused them of incoherence.The main reason lying behind Ibn Taymiyyah?s intensive criticism to the Murjite and Mutazilite views of faith is the fact that he belongs to a different tradition from those of two schools. That is to say, since Ibn Taymiyya belongs to Hanbalism in fiqh and to Ahl al-Hadith in doctrine, he it was inevitably criticized the Murjite and Mutazilite understanding of faith.Item İbn Teymiyye'nin Şia'ya reddiyesi(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017) Akkoyunlu, İsmail; Onat, Hasan; Otherİslam düşünce tarihinde siyasî-itikadî İslam mezhepleri arasında değişik ad ve içeriklere sahip çok sayıda reddiye kaleme alınmıştır. Kendi içerisinde büyük bir edebiyat oluşturan bu reddiye eserleri arasında Şiîlerle Sünnîler'in oluşturduğu reddiyeler, birçok bakımdan özel bir öneme sahiptir. Sünnî dünya içerisinde Hanbelî-Hadis Taraftarı gelenek mensuplarına ait Şiîlik reddiyeleri ise hacim ve etki bakımından kendine özgü niteliklere sahiptir. Bu doğrultuda Hanbelî-Hadis Taraftarı geleneğin en önemli isimlerinden olan İbn Teymiyye'nin Minhacu's-Sünne adlı reddiyesi, gerek yazıldığı dönemde gerekse günümüzde adından söz ettirmeyi başarmıştır. İmamî geleneğe mensup İbn Mutahhar el-Hillî'nin Minhacu'l-Kerame adlı eserine reddiye olarak kaleme alınan bu metin, bir reddiye olmaktan daha fazla anlamlar ihtiva etmektedir. Zira bu eserde birçok değişken üzerinden hem Şiîlik eleştirisinde bulunulmuş hem başta Mutezile ve Eşarilik olmak üzere diğer mezhepler ele alınmış hem de Sünnîlik savunusu yapılmıştır. İbn Teymiyye'nin genel eleştirel düşüncesinin yansımalarından biri olarak da nitelendirilebilecek olan bu Şiîlik reddiyesi, bünyesinde barındırdığı iddiaları çoğunlukla muhataplık ilişkisi bağlamında ve Sünnî kabuller temelinde ortaya koymuştur. Bu durumun bir neticesi olarak İbn Teymiyye'nin bu eseri, ele aldığı imamet ve hilafet gibi konuları kendi mecralarında değil de daha çok Sünnî algı çerçevesinde temellendirmiştir. Böylece Minhacu's-Sünne, İslam siyaset teorisine dair özgün fikirler ortaya atmaktan ziyade Şiî iddiaları Sünnî kalıplarla yorumlama gibi bir durumla karşı karşıya kalmıştır.Item İlk harici fikirlerin teşekkülü(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999) Ateş, Orhan; Onat, Hasan; İlahiyatATEŞ, Orhan, The Formation of Early Kharici Thoughts, Master's Thesis, Advisor: Prof.Dr. Hasan Onat, 248 p. SUMMARY In this inquiry, called " The Formation of Early Kharici Thoughts". It is initiolry tried to define the concept of " Kharici". Then, it is aimed to investigate the emergence of this concept, and the views which are claimed the respect to it's varrious types of usage and the arguments which are used to support those views. This study especially stresses the facts on the background of the formation of early Kharici Thoughts such as the conflict between Umeyyads and Khashimids, the reflection of high»' developed conciousness of Arap on policy, the socio- political condition in the era of either and culture to Islamic thoughts. Our study is developed in three chapters. Firstly: Ethimologic meaning of "Kharici" in Early Islamic History. We wanted to explain sosyo- economical area which forms Kharici Thought in second chapter. In conclucion, We have finished with properties of Kharici parties ( ecol) and their thoughts. We didn't use only muslim scientist's views. We have found inportant other's who have different religion from us. In brief we have tried to valuate the initial place of Kharici views in whole Islamic Thought under the light of historical events and socio - political facts, although they are qualifed as " kebire" later. In addition to that, we have investigated the sublect of how and why it have been deviated from orginal line. We have concluded our study by examing the place of Kharici views in either Islamic or Humanity Thought and it's contributions and both of them.Item İmamiyye`nin İmamet Nazariyesi`nin teşekkül süreci(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004) Bozan, Metin; Onat, Hasan'İmamiyye'nin İmamet Nazariyesi'nin Teşekkül Süreci' adlı tez giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş'te metod, kaynaklar, kavramlar ve İmamiyye öncesi Şiiliğe genel bir bakış ele alınmıştır. Kavramlar başlığı altında İmamiyye olarak adlandırılan kesimi ifade etmek amacıyla kullanılan kavramlara değinilmiş, bu kavramların fırkayı nederece ifade ettiği üzerinde durulmuştur. İmamiyye öncesi Şiiliğe genel bir bakış başlığı altında ise mezhebin ortaya çıkışına kadarki süreçte Şiiliğin durumu ele alınmış ve bu dönemde İmamiyye olarak nitelenebilecek bir oluşumun henüz ortaya çıkmadığı, on iki imam düşüncesinin henüz mevcut olmadığı tespiti yapılmıştır. I.Bölüm'de altıncı imam kabul edilen Ca\\'fer es-Sâdık dönemindeki ilk İmamî tezahürler ele alınmıştır. Burada imamet zincirinde yer alan Hüseyin oğullarının, Ca\\'fer es-Sâdık ile beraber ön plana çıkmaya başladığı ileri sürülmüştür. İmamiyyenin öncüleri kabul edilenlerin nas ve ta‘yin fikrini yedinci imam kabul Musa el-Kâzım döneminde ortaya attıkları, HişÃ¢m b. Hakem'in bu hususta önemli bir rol oynadığı ileri sürülmüştür. Daha sonra da bu dönemde imamet ile ilgili mevcut olan görüşler irdelenmiştir.II.Bölüm'de Ali er-Rızâ döneminde İmamiyyenin öncüleri kabul edilenlerin Vakıfa ve Kat‘iyye olarak bölündükleri, Kat‘iyye'nin ana bünyeyi teşkil ettiği tespiti yapılmıştır. Ardından Muhammed el-Cevâd-Hasan el-Askerî dönemlerinde Kat‘iyye'de görülen ihtilaflara değinilmiştir. Özellikle Muhammed el-Cevad döneminde İmamet nazariyesine imamın semavi alem ile irtibat kurduğu fikrini iddia eden bir kesimin ortaya çıktığı ileri sürülmüştür. III.Bölümde ise Hasan el-Askerî sonrası ortaya çıkan fırkalara değinilmiş, bunlardan sadec bir kesimin Hasan el-Askeri'nin bir oğlunun varlığını ileri sürdükleri; ancak süreç içinde bu çocuğun on ikinci ve son imam olduğu fikrinin genel kabul görmeye başladığı ifade edilmiştir. Daha sonra da imamlarının sayısının sınırlandırılmasının Kat‘iyye'nin İsnâ ‘Aşeriyye İmamiyyesi adını almasına yol açtığı ileri sürülmüştür.Item İSMAİLİYYE’NİN TEŞEKKÜL SÜRECİ(SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, 2005) Tan, Muzaffer; Onat, HasanItem Kırgızların İslam anlayışının tarihsel arka planı ve bazı dini yapılanmalar (Sovyetlerin çöküşüne kadar)(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016) Kadyrov, Mederbek; Onat, Hasan; OtherKarahanlılar döneminde kitleler halinde İslam'ı kabul etmeye başlayan Kırgızlar, İslam'ın Hanefi-Maturidi yorumunu benimsemişlerdir. Kırgızların İslam anlayışının şekillenmesinde, bozkır kültürü ile İslam kültürünü birleştiren Ahmet Yesevi'nin ve Yesevi dervişlerinin rolü büyük olmuştur. Moğol istilası ile birlikte İslam dünyasında etkinliği artan İslam'ın sufi yorumu Kırgızları da etkisi altına almış, bu dönemden itibaren Kırgızlar arasında Işkilik, Kadirilik, Nakşibendilik ve Üveysilik gibi tasavvuf tarikatlarının faaliyetleri hızla artmıştır. XIX. asrın sonlarına doğru Kazan-Tatar bölgesinde ortaya çıkan Ceditçilik hareketi, Kırgızlar tarafından büyük rağbet ile karşılanmıştır. Başlangıçta eğitim-öğretim işlerine ağırlık veren Ceditçilik hareketi, zamanla hayatın tüm alanlarını kapsayan toplumsal bir harekete dönüşmüş ve Kırgız tarihini önemli ölçüde etkilemiştir. Dönemin Kırgız aydınlarının yetişmesinde Ceditçilerin büyük payı olmuştur. Kırgızistan topraklarının Sovyet idaresine geçirmesiyle Orta Asya'da Basmacılık hareketi baş göstermiştir. Siyasi ve dinî nitelik taşıyan bu hareket, Sovyet yönetimine uzun süre direnmeyi başarmıştır. Sovyetler döneminde, sufi geleneğe bağlı Laçiler ve Saçlı İşanlar faaliyetlerine devam etmişlerdir. Dinî yönüne nazaran siyasi yönü ağır basan Saçlı İşanlar günümüze ulaşamazken; Laçiler, varlıklarını günümüze kadar korumayı başarmıştır.Item Mezheplerin görüşlerini temellendirmede kullandıkları Kur'ân ayetleri (Muzaffer Razi örneği)(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017) Ceylan, Semra; Onat, Hasan; OtherTez, "giriş, üç bölüm, sonuç ve ek"ten oluşmaktadır. Girişte, tezin hazırlanmasında takip edilen yöntem ve yararlanılan kaynaklar hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, Muzaffer er-Rāzī'nin hayatı ve eserleri iki kısımda incelenmiştir. İlk kısımda adı, soyu, doğumu-ölümü, yetiştiği ortamın siyasal, sosyal ve mezhebi durumu, ilmi hayatı, hocaları ve öğrencileri ele alınmıştır. İkinci kısımda ise ona nispeti güçlü ve şüpheli eserler ile ona nispet edilmesine rağmen onun kaleme almadığı eserler incelenmiştir. İkinci bölümde, er-Rāzī'nin iman, ulûhiyet, mead, imâmet konularındaki îtikâdî görüşleri ile tasavvuf, hadis ve fıkhî konulardaki görüşleri ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, Kitābu Ḥuceci'l-Ḳur'ān'da fırkaların tasnifi, mezheplere yaklaşım biçimi, mezheplerin Kur'ân'î delillerinin kendi kaynakları üzerinden tahlil ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Ek'te, er-Rāzī'nin Kitābu'l-Ḥuceci'l-Ḳur'ān adlı eserinin "Haricîler" bölümünün tercümesine yer verilmiştir.Item Nehcu'l Belâğa'nın kaynakları, inşa süreci ve Şiilik üzerindeki tesiri(Ankara : Ankara Üniversitesi : Sosyal Bilimler Enstitüsü : Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı : İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dal, 2019) Apaydın, Hasan; Onat, Hasan; İlahiyat FakültesiNehcu'l Belâğa kitabı, Hz. Ali'ye atfedilen hutbeleri, mektupları ve hikmetli sözleri içeren bir kitaptır. Özellikle günümüzde Şii düşünceyi etkileyen önemli eserlerden biri olan bu kitap hicri beşinci asrın başında yazılmıştır. Kitabın yazarının kim olduğu ile ilgili ilk şüphe, kitap yazıldıktan yaklaşık üç asır sonra İbn Hallikan tarafından ortaya atılmıştır. Bizim yapmış olduğumuz bu çalışmada kitabın Seyyid Radî'ye ait olduğu ağırlık kazanmıştır. Kitap ile ilgili en çok itirazlara mazhar olan mesele, kitapta yer alan hilafet konusu ve ilk üç halife hakkındaki görüşlerdir. Yaptığımız araştırmalar neticesinde Nehcu'l Belâğa'ya benzer kitapların hicri ilk asırda yazılmaya başladığı, Seyyid Radî'den sonra da devam ettiği, bu eserler ile Nehcu'l Belâğa arasında, eseri eleştirebilecek çok fazla bilgi farklılığı olmadığı kanaatine ulaşmış bulunmaktayız. Yazarın bu eserde faydalandığı kaynaklar tam ve net olarak beyan edilmemiş ama daha sonraları yapılan çalışmalar ile bu noksan giderilmeye çalışılmıştır. Nehcu'l Belâğa'nın, edebi açıdan Hz. Ali'nin güzel sözlerini ve edebi yönünü ortaya çıkarmak için yazılan bir eser olduğu beyan edilse de aslında bu eserin siyasi ve itikadi ağırlıklı bir kitap olduğu ve bu yönünün edebi yönünü bastırdığı anlaşılmaktadır. Kitap üzerinden nüsha yazımı ile çoğaltılması asırlarca devam etmiş, tercümeleri yapılmış, halk arasında yayılmasına büyük önem verilmiş ve birçok dile tercümesi yapılmıştır. Kitabın İslam dünyasında ki kabuliyetine baktığımız zaman İsna Aşeri Şiilerin dışında diğer mezheplerin bu esere çok fazla teveccüh etmedikleri anlaşılmaktadır. Ama günümüzde özellikle İsmaili Şiiler bu eser üzerine yoğun çalışmalar yapmaktadır. İsna Aşeri Şiiler ise Safeviler dönemine kadar, her ne kadar bu eserin sıhhatinde şüphe etmeseler dahi kaynak olarak göstermekten çekindikleri anlaşılmaktadır. Yazıldığı tarih itibari ile Şii ekolün şekillenmiş olmasına rağmen bu inancın sağlamlaşması konusunda tesirleri olmuş ve günümüzde kaynak eserlerden biri sayılmıştır. Nahj al-Balagha, which is one of the most important books of Shi'ism, is compiled in the first years of the fifth century. Three centuries later, the first doubt about the originality of this book appeared. Researches confirm the authenticity of its author. The tradition of gathering Imam Ali's sermons did not start by Sayyid Radi who has compiled Nahj al-Balagha. Most of the contentions about the originality of these books have arisen from its content on the succession of the Prophet Muhammad and the first three Caliphs. These contentions have lessened the pertinence of Nahj al-Balagha in the non-Shiite intellectual circles throughout the history. The most valid critique of the book is its compiler's decision to omit the references of traditions (hadiths) attributed to Imam Ali in Nahj al-Balagha. Although the goal of Sayyid Razi was not providing a Book of Tradition and for that reason, he has not quoted the references, this can be considered as a disadvantage in his work. However, this book has been vehemently welcomed by Shiites and they have prepared books which entail the references of traditions of Nahj al-Balagha narrated in the previous works. These books have been called "books of references" (in Arabic Masadir and Musnad) There are also some commentaries written on Nahj al-Balagha. However, a kind of negligence in considering the book as a referenceable source of hadith is discernible among Shiite scholars until recently. Although Nahj al-Balagh has not contributed to the constitution of Shiism in its formative years, it is currently considered as one the main books of Shiism.Item Şiî ihticâc geleneği: Kuleynî örneği(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013) Üçok, Nuran; Onat, Hasan; OtherItem Şiiliğin farklılaşma sürecinde Ca'fer Es-Sadık'ın yeri(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004) Atalan, Mehmet; Onat, Hasan; İlahiyatOur study called The Function of the J a' far al-SMiq in the Transformation Process oftka Shi'a consists of an introduction and three chapters» in the introduction part, the establishing of the shia concept through methods and sources, Shia's and Mafia's dietonary and term meaning? and the meaning of the Shi'a and Rafta were deaM, In the first chapter I tried to put forward the Ahi al-Bayt and Mahdi, the wasi, imamete mat became different the first appearent in Shi'a the Umayyad-Hashâm dispute which took an important roie in the process of the tribe in the field of the differentiation of the Shi'a, the AIM sons and Abbasids, Mawali-Arab quarrel, the general appearance of the Shia pre-Ca'fer es-Sathq^ In the second chapter, I stressed widely on Ja'far al-Sadiq and ghulat and the political rebels of Ja'far al-Sadiq. Ja'far al-Sadiq is more known with his scientific studies rather than his personal identity. The thoughts of Ja'far al-Sadiq that are the God, the prophet, the Qur'an, the Imama and the Doomsday and fate opinion were determined. His other sights that are disciples ofMuhammed, taqiyya and bed' a were exposed. First of all it is formated in three bask methods, the tewhid, Nübüvvet and the next world. The imamet had superiority to some particular people after MuhammetL These People are claimed to be innocent and are also claimed to have special knowledge which the others haven't In my opinion this matter doesn't suit the idea of Ja'far al-Sadiq. He has never Joined a rebel mrought the period he lived and never did he change his neutral As many of the Shi'a accept Ja'far al-Sadiq as a trusted Imam, of the Shi'a party-sects wanted to have legality for themselves by attributing him their supartitious thoughts. In the chapter of the speculation ofJafar M-Sadtq's name of around; he kept himself far from concepts as the quadness, prophood, miracles, bada', refah, tenasükh, ibahah, teşbih and he cursed and expelled those who did these kinds of nonsense things. In the third chapter I emphasized the İmama disputes, the parties belonging to Ja'far ai-Sidiq and the effect of Isnâ-'Ashari formation after death of Ja'far al- Sâdış*Item XVI. YÜZYILDA KIZILBAŞLIK FARKLILAŞMASI(SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, 2005) Teber, Ömer Faruk; Onat, HasanItem ZEYDİLİK VE YEMEN'DE YAYILIŞI(SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, 2006) Gökalp, Yusuf; Onat, Hasan'Zeydilik ve Yemen'de Yayılısı' isimli tezimiz Giris ve üç bölümden olusmaktadır. Zeydilik, 122/740 yılında Zeyd b. Ali tarafından iktidarı ele geçirmek amacıyla Emevilere karsı yürütülen isyan hareketiyle tarih sahnesine çıkmıstır. Baslangıçta siyasi bir nitelik tasıyan bu muhalif hareket zamanla itikadi bir mezhebe dönüsmüstür. Emevlerin Ali ogullarına karsı uyguladıgı politikalar ve dönemin sosyo-kültürel yapısı Zeydiyye'nin dogusunda etkili olan faktörlerin basında gelmektedir. Zeyd b. Ali siyasi ve fikri açıdan Zeydiligin öncüsü olamustur. Onun taraftarları arasında yer alan Ali ogullarının liderliginde önce Emeviler ardından da Abbasilere karsı yürütülen mücadeleler neticesinde Zeydiler müstakil bir topluluk olma kimligi kazanmıslardır. Zeydilik hicri ikinci yüzyılın sonlarına dogru tesekkülünü tamamlamıstır. Kendine has din anlayısıyla Sii gelenek içerisinde yer alan diger fırkalardan ayrılan Zeydiyye, büyük oranda imamet düsüncesi etrafında sekillenmistir. Zeydiler'e göre, ilk imamlar Ali, Hasan, Hüseyindir. Onlardan sonra ise Ali-Fatıma soyundan gelen, belli sartları tasıyan ve imametini ilan ederek mücadele meydanına çıkan kimseler imam olarak kabul edilmektedir. Emevi ve Abbasilere karsı giristikleri iktidar mücadelesinde basarılı olamayan Zeydiler faaliyetlerini daha rahat yürütebilmek amacıyla Taberistan ve Yemen gibi merkezden uzak bölgelere gitmeyi tercih etmislerdir. 280/893 yılında Yahya b. Hüseyin tarafından Yemen'de tesis edilen ilk Zeydi devleti 404/1013 yılına kadar varlıgını devam ettirmistir. Zeydiyyenin temel görüsler Yahya b. Hüseyin zamanında; Tevhid, Adalet, el-Va'd ve'l-Vaid, ğmamet ve el-Emr bi'l-Ma'ruf ve'n-Nehy ani'- Münker olmak üzere bes esas seklinde tezahür etmistir. Zeydiyyenin tarihi aynı zamanda bir imamlar tarihidir ve Zeydilik imamların tutum ve davranıslarına göre sekillenmistir. Güçlü imamlar zamanında nüfuz alanını genisleten Zeydilik aksi durumlarda da gerileme sürecine girmistir. 404/1013 yılından itibaren siyasi hakimiyetini kaybeden Zeydilik fikri açıdan canlılıgını devam ettirmistir. Nitekim bu dönemde Hüseyniye, Mutarrifiyye ve Muhteria gibi yeni Zeydi olusumlar ortaya çıkmıstır. Zeydilik özellikle Kuzey Yemen'de her zaman hakim unsur olarak varlıgını devam ettirmistir.Item Zeydiyye-Mu'tezile etkileşimi ve Kasım er-Ressi(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003) Ümit, Mehmet; Onat, Hasan; İlahiyatPart One Is titled as 'The Short History of Zaydiyya and Mu'tazila and their views". In this part, firstly, formation of Mu'tazila and Zaydiyya Sects is mentioned then dealt with comparatively their carry adherents' opinions. It is pointed out the snared principles of both Second Part's title is "First Zaydiyya-Mu'tazila Interaction". In this part it is dwelled upon the relation between Zaid ibn AB and Wasil ibn Atâ. After tins it is dealt with the first Mu'tazilities' attitudes in Alid's revolts till HI./IX. Century. It is pointed out the degree of interaction by dwelling upon persons and their views who are mentioned Mu'tazilities and joined in this revolts in historical books. It is mentioned about the opinion of Imâmate of the Mafdul in Mu'tazila. Part Three is titled as "The Place of al-Kâsim al-Rassî in the Interaction of Zaydiyya and Mu'tazila". It's explained the life and epistles of al-Kâsim ibn Ibrâhîm al-Rassî. After this al-Kâsim's place in the interaction of the two sects is examined with respect to the methods and arguments and especially from point of the first three of Five Fundamental Principles. al- Kâsim's views about this three principles is explained and compared with Mu'taztta's. Son» of conclusions to which we reached in our thesis: The claim that Mu'tastila's Five Fundamental Principles passed to Zaydiyya by Zaid b. AB from Wasil ibn Atâ and also the claim that Zaid and Wasil had received the Mu'taziiite view from the same class of students is improbable from the point of historical realities. The persons who are mentioned as Zaidites and Mn'tazuites in historical books had joined in revolt of lbrâhîm ibn Abdillâh (145/762) together and they had together acted in other some Alid's revolts. But it's not mentioned any thing about these persons' views. Therefore any comparison between their views is improbable. To the beginnings of EL/DC Century although some of the persons who were reported as Zaidites had agreed witlt Mu'tazila in a few questions, as the Creation of the Kur'an and the refutation of tashbîh, they had been in a fatalistic position in all views. The first three principles of tile Five Fundamental Principles are firstly seen in al- Kâsim's epistles from Zaydiyya. Although there are some different points, al-Kâsim generally asserts parallel views with Mu'tazila in these three principles, in the method and argumentation. The circumstances with which later Zaidites had adopted the Five Fundamental P